Σελήνη και Παλίρροια

Ένα από τα ποιο σημαντικά και γοητευτικά θέματα της ερασιτεχνικής αλιείας αφορά σίγουρα τις πλανητικές, μετεωρολογικές και κλιματικές επιρροές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν μεγάλο πονοκέφαλο για τους περισσότερους ψαράδες.

Νομίζω λοιπόν ότι είναι πολύ σημαντικό να έχουμε κάποιες βασικές γνώσεις που αφορούν την επιρροή της Σελήνης προς την Γη (που είναι ελαστική) και ειδικά προς τις θάλασσες (που κατέχουν τα ¾ “τρία τέταρτα” της επιφάνειας), και τους βιολογικούς κύκλους των ψαριών. Τα θέματα που αφορούν την Σελήνη που πρέπει να προσέξουμε, στην πρακτική είναι δύο: Οι φάσεις της και την έλξη της προς τις θάλασσες της Γης που δημιουργούν τις παλίρροιες. Ξέρουμε ήδη ότι η Σελήνη δεν λάμπει από δικό της φως, αλλά αντανακλάει αυτό του ηλίου. Από την Γη μπορούμε να βλέπουμε πως η ποσότητα του φως αλλάζει συνεχώς από την μία στιγμή στην άλλη. Αυτές οι αλλαγές, είναι γνωστές ως Σεληνιακές Φάσεις. Χρειάζονται 29 μέρες, 12 ώρες, 44 λεπτά και 3 δευτερόλεπτα πριν να υπάρχει το Πανσέληνο, και καθεμία από τις οκτώ φάσεις παίρνει ένα διαφορετικό όνομα: Νέα Σελήνη, Ημισέληνο, Πρώτο Τέταρτο, Ημισέληνο, Πανσέληνο, Φθίνουσα, Τελευταίο Τέταρτο, Φθίνουσα και πάλι Νέα Σελήνη.

Μία που ξεκαθαρίσαμε αυτή την πρώτη σημαντική παρένθεση, πάμε τώρα να δούμε το θέμα που αφορά τις Παλίρροιες. Τι είναι η παλίρροια ? Η παλίρροια είναι μία περιοδική ταλάντωση της επιφάνειας των Ωκεανών που υπάρχουν στη Γη. Λόγω της περιστροφής της Γης οι παλίρροιες πραγματοποιούνται κάθε 12 ώρες και 26 λεπτά, προκαλούμενα από την έλξη της Σελήνης και του Ήλιου, πάνω στις μάζες του νερού. Πράγματι, σε οποιοδήποτε σημείο της ακτής υποθέτουμε ότι βρισκόμαστε, κάθε 24-25 ώρες θα δούμε δύο φάσεις υψηλής και δύο φάσεις χαμηλής παλίρροιας: η μία χαμηλή ακολουθεί την μία υψηλή κάθε 6 ώρες ή 6 ώρες και μισή. Κάθε μέρα θα παρουσιαστούν λοιπόν φάσεις της παλίρροιας (είτε Υψηλή είτε Χαμηλή) με μία ώρα διαφορά σε σχέση με την προηγούμενη ημέρα, άρα, σε μία ώρα “Χ” από οποιαδήποτε ημέρα της εβδομάδας, η αντίστοιχη φάση τη παλίρροιας θα είναι μετακινημένη στο αντίθετός της σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα: Αυτό σημαίνει ότι, π.χ., αν το Σάββατο πρωί είχαμε μία φάση υψηλής παλίρροιας, πρέπει να θυμηθούμε ότι στην ίδια ώρα του επόμενου Σαββάτου θα έχουμε μία φάση χαμηλής παλίρροιας.

Τώρα, όταν η Γη πλησιάζει την Σελήνη, οι θάλασσες προσελκύονται από αυτή και έχουμε μία υψηλή παλίρροια, ενώ άλλη μία υψηλή παλίρροια πραγματοποιείται την ίδια στιγμή στην άλλη πλευρά της Γης. Όμως, όταν η Σελήνη και ο Ήλιος βρίσκονται στην ίδια ευθεία, είτε η Σελήνη είναι μπροστά είτε είναι πίσω από την Γη, θα υπάρχουν άλλες παλίρροιες που είναι πολύ ποιο έντονες από τις “κανονικές” και πραγματοποιούνται μόνο δύο φορές το μήνα, αντίστοιχα με την Πανσέληνο και Νέα Σελήνη. Αντιθέτως, όταν η Σελήνη βρίσκεται σε ορθή γωνία σε σχέση με τον Ήλιο, οι παλίρροιες πραγματοποιούνται με λιγότερη ένταση από τις “κανονικές” και επίσης δύο φορές το μήνα, αντίστοιχα με το Πρώτο και το Τελευταίο Τέταρτο της Σελήνης.

Ας κάνουμε ένα παράδειγμα πολύ απλό: Εάν την πρώτη ημέρα του μήνα έχουμε την πρώτη φάση της Νέας Σελήνης και το Πανσέληνο περίπου δύο εβδομάδες μετά, ας πούμε στις 15, θα έχουμε τις πιο υψηλές και τις πιο χαμηλές παλίρροιες, και τα ποιο δυνατά Παλιρροιακά Ρεύματα ολόκληρου του μήνα (δυνατότερα κατά την διάρκεια της Πανσέληνος, βέβαια). Είναι λογικό ότι στην διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας, με αυτές τις φάσεις, οι παλίρροιες ανεβαίνουν στην ένταση και κατεβαίνουν κάθε επόμενη μέρα. Στην διάρκεια της εβδομάδας του Πρώτου και του Τελευταίου Τέταρτου (περίπου στις 8 και στις 22 του μηνός), οι παλίρροιες θα είναι ποιο “γλυκές” και λιγότερο ορμητικές. Το διαφορετικό ύψος του “νερού” φυσικά αλλάζει γεωγραφικά από περιοχή σε περιοχή: εάν π.χ. κοιτάξουμε την περιοχή της διώρυγα της Κορίνθου, θα δούμε ότι μόνο λίγα εκατοστά χωρίζουν μία φάση υψηλής παλίρροιας από μία χαμηλής. Κανονικά, η ένταση της αλλαγής των παλιρροιών σταδιακά χαμηλώνει σιγά σιγά που πλησιάζουμε τον Ισημερινός, τέλος πάντων η διαφορά μεταξύ της υψηλής και της χαμηλής παλίρροιας μπορεί να φτάσει από το “0” έως και τα “18 - 20” μέτρα. Φυσικά, οι υψηλότερες παλίρροιες γενικά πραγματοποιούνται σε όρμους με αρκετά στενές άκρες, αυτό γιατί το νερό σπρώχνεται εμπρός–πίσω στις πλευρές του ιδίου όρμου.

Ορίστε εδώ κάποιες περιοχές του Πλανήτη όπου υπάρχουν οι πιο έντονες υψηλές παλίρροιες:

• Όρμος του Fundy (Καναδά) 19.6 μ.
• Λιμάνι του Gallegos (Παταγονία) 18.0 μ.
• Όρμος του Frobisher (Καναδά) 17.4 μ.
• Portishead (Αγγλία) 16.3 μ.
• Granville (Γαλλία) 14.7 μ.
• Όρμος του Mont Saint Michel (Γαλλία) 14.7 μ.
• Ποταμός Fitzroy (Αυστραλία) 14.4 μ.
• Ποταμός Severn (Αγγλία) 14.0 μ.
• Saint Malo (Γαλλία) 13.3 μ.

αριθμοί που γράφονται πάνω από τους Πίνακες των Παλιρροιών είναι υπολογισμοί κατά προσέγγιση που βασίζονται πάνω σε πάρα πολλούς παράγοντες που επηρεάζονται συγχρόνως, πέρα από αυτόν με τον χρόνο του μήνα και της ημέρας (ως ωράριο), και τις Σεληνιακές Φάσεις. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες του “παιχνιδιού” είναι: Οι άνεμοι, ο ατμοσφαιρικός χρόνος, η ένταση του φωτός, η ατμοσφαιρική πίεση, τα ρεύματα και η διαθεσιμότητα της τροφής. Φυσικά οι άνεμοι είναι από τις πιο αποτελεσματικές ενέργειες, πράγματι ένα σταθερός και δυνατός άνεμος που “δουλεύει” μαζί με τα κύματα της παλίρροιας, μπορεί να επισπεύσει πολύ πριν την εκτέλεση μίας φάσης υψηλής παλίρροιας και να δημιουργήσει κυματικό κίνημα πολύ πιο έντονο και βίαιο από το κανονικό. 

Λογικά ο ίδιος άνεμος παραμένοντας στην ίδια κατεύθυνση με την ίδια δύναμη, θα δημιουργήσει αποτελέσματα αντίθετα με τα ρεύματα της χαμηλής παλίρροιας, κρατώντας τα νερά της θάλασσας στο πέλαγος, ενώ οι αλλαγές των αξιών της ατμοσφαιρικής πίεσης επηρεάζουν καταπληκτικά την κατάσταση των θαλασσών. Μία χαμηλή πίεση π.χ. επιτρέπει στο νερό, στις γειτονιές της ακτής, να ανεβαίνει δημιουργώντας έτσι πιο βιαία κύματα. Ξέρουμε ήδη πολύ καλά σε τέτοιες περιπτώσεις αυτό που συνέβη ακριβώς κοντά στις ακτές σε ένα διάστημα, μικρό ή μεγάλο, με κακοκαιρία και φάσεις ακραίας χαμηλής πίεσης. Αναμφίβολα, για πάρα πολλούς ερασιτέχνες ψαράδες όλα αυτά που λέμε μπορούν να φαίνονται πολύ δύσκολα και/ή προβληματικά, αλλά σας λέω πολύ ειλικρινά ότι δεν είναι. 

Με άλλα λόγια, η γνώση των παλιρροιών, τις δικές τους αλληλεπιδράσεις και τις διαφορετικές αιτίες, είναι πολύ σημαντικές: εάν πράγματι πάμε ψάρεμα σε λανθασμένος τόπος στο λανθασμένο χρόνο, θα είναι πολύ δύσκολο να μπορούμε να συλλάβουμε ψάρια. Γα το ψάρεμα κοντά στις ακτές, από την στεριά όπως και από την βάρκα, οι καταλληλότερες παλίρροιες θα είναι εκείνες στις ημέρες με την Νέα Σελήνη και Πανσέληνο, γιατί το νερό που ανακατεύουν σε αυτή την φάση φέρνει μεγαλύτερη ποσότητα τροφίμων και ψάρια στα “ρηχά” νερά. Για να το καταλάβουμε, είναι πολύ εύκολο: Οι κινήσεις των παλιρροιών βγάζουν στην κυκλοφορία τις θρεπτικές ουσίες που αφθονούν στις ακτές με ρηχά νερά, άρα τα ψάρια θα γίνουν κανονικά πιο ενεργητικά κατά την διάρκεια της πλημμυρίδα και άμπωτη της ίδιας. Επίσης στο ψάρεμα στο πέλαγος έχουμε σχεδόν την ίδια κατάσταση, όμως στην πρακτική είτε ψαρεύουμε στον πέλαγο είτε ψαρεύουμε κοντά στην ακτή, υπάρχουν ψάρια που ακολουθούν το σχέδιο με τις κανονικές συνήθειες, ενώ υπάρχουν άλλα που προτιμούν καλύτερα να πλησιάζουν στις ακτές με τις παλίρροιες του Πρώτου και του Τελευταίου Τέταρτου. 

Με το θέμα της πιθανής ή πραγματικής Σεληνιακής επιρροής (Σεληνιακές φάσεις και σχετικές παλίρροιες), στο ψάρεμα είναι παλαιό όσο ο ψαράς, όμως πρέπει να τονίζουμε ότι σε μερικά (λίγα για την αλήθεια) hot spot, η επιρροή της Σελήνης ειδικά στην φάση της Πανσέληνος είναι απολύτως αναμφίβολη, ενώ στα υπόλοιπα hot spot, τα παράγοντα όπως τα ρεύματα, η θερμοκρασία του νερού και η παρουσία της τροφής, σε σχέση με την επιτυχία του ψαρέματος προκύπτουν πολύ αποφασιστικά αποτελέσματα. Η Σελήνη, λόγω της τεράστιας δύναμη έλξης της, είναι ικανή να κουνήσει ακόμα και τεράστιες σε ποσότητα μάζες νερού, δημιουργώντας ρεύματα είτε επιφανειακά είτε του βυθού.

ΠΗΓΗ