Το φεγγάρι και το ψάρεμα

Πολλές φορές οι μεγαλύτεροι συνήθως σε ηλικία κοιτάνε το φεγγάρι πριν πάνε για ψάρεμα. Κάτι ψέλιζε σχετικά ο αείμνηστος Μανωλάκης με την ξύλινη «Λάικα», αλλά κι η κυρά Μαρία, που «όργωνε» κάποτε την ξέρα μπροστά στο σπίτι της στην Κουβέλα, έχει να λέει όταν μας βλέπει με τους κουβάδες στα χέρια. Πριν δύο εβδομάδες περίπου καθόμουν με τον Άγγελο, μανιώδη παραγαδάκια, ο οποίος έβγαλε ένα μικρό ημερολόγιο με τις φάσεις του φεγγαριού. Πρώτο τέταρτο και τελευταίο τέταρτο... «Το μικρό αργό κρατάει τρεις μέρες. Μια μέρα πριν το πρώτο τέταρτο μέχρι μια μέρα μετά απ’ αυτό», είπε και πρόσθεσε: «Το μεγάλο κρατάει πέντε. Δύο μέρες πριν το τελευταίο τέταρτο μέχρι δυο μέρες μετά απ’ αυτό». Υπάρχει κάποια εξήγηση ωστόσο στο πως παίζει ρόλο το φεγγάρι στην συμπεριφορά των ψαριών; Ποιες είναι οι καλύτερες ώρες για ψάρεμα, με φεγγάρι ή χωρίς; Ποιες μέρες σε σχέση με τον σεληνιακό κύκλο;

Το φεγγάρι και ο ήλιος σε συνδυασμό με την βαρύτητα που ασκείται απ’ αυτά έχουν δραματική επίδραση στον πλανήτη μας και κατά συνέπεια στη θάλασσα. Από έρευνες που έχουν γίνει έχει προκύψει ότι μια φυσική ημέρα για τα ψάρια διαφέρει από την δική μας. Το βιολογικό τους ρολόι εμφανίζεται να συμπίπτει με τον σεληνιακό χρόνο. Αν πάρουμε το φεγγάρι σαν πρώτο παράγοντα για τα ψαρέματα μας, οι αποδοτικότερες φάσεις είναι το νέο φεγγάρι και το πλήρες φεγγάρι και ακολουθούν οι φάσεις των τετάρτων. Το φεγγάρι περιστρέφεται γύρω από την γη και για να κάνει μία πλήρη περιστροφή χρειάζεται περίπου 29 μέρες. Όταν το φεγγάρι κάνει μισό κύκλο γύρω από τον πλανήτη μας τότε έχουμε το φαινόμενο της Πανσέληνου όπου το φεγγάρι λόγω του ότι βρίσκεται απέναντι από τον ήλιο είναι ευδιάκριτο στα μάτια μας. Όταν συμπληρωθούν οι 29 μέρες το φεγγάρι ευθυγραμμίζεται με τον ήλιο και δεν είναι πλέον φωτεινό γιατί ο ήλιος βρίσκεται πίσω του.

Ένας πλήρης σεληνιακός κύκλος αποτελείται από τα ακόλουθα τέσσερα στάδια:

Δεν είναι λίγες οι φορές που ακόμα και κάποιες ώρες κατά την διάρκεια της ημέρας παρατηρούμε έντονη δραστηριότητα των ψαριών. Αυτό οφείλεται συνήθως στην ανατολή του φεγγαριού η οποία μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε ώρα του εικοσιτετραώρου. Γι αυτό και διακρίνουμε κάποιες φορές να είναι ορατό το φεγγάρι ακόμη και την ημέρα. Η ευνοϊκότερη συγκυρία είναι όταν η ανατολή του φεγγαριού συμπέσει χρονικά με την ανατολή του ήλιου.

Κατά την διάρκεια ενός πλήρους φεγγαριού ιδιαίτερα αποτελεσματική θα είναι μια συννεφιασμένη βραδιά ή όταν το φεγγάρι εναλλάσσεται με τα σύννεφα. Θα πρέπει να λάβουμε ακόμα υπ όψιν ότι οι αποδοτικότερες ημέρες είναι τέσσερις πριν την πανσέληνο και τέσσερις μετά. Αρκετοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι έχουν καλύτερα αποτελέσματα με πανσέληνο ενώ κάποιοι άλλοι όταν δεν έχει φεγγάρι. Στην πραγματικότητα η επιρροή που δέχεται η γη από την σελήνη είναι ίδια και λόγω των ισχυρών παλιρροιών που δημιουργούνται και στις δύο περιπτώσεις, τα αποτελέσματα είναι εξίσου καλά.

Οι παλίρροιες είναι ένας ακόμα καθοριστικός παράγοντας για το ψάρεμα. Η κίνηση των παλιρροιών αλλάζει κάθε έξι ώρες. Σε μια περίοδο εικοσιτεσσάρων ωρών έχουμε τέσσερις εναλλαγές μεταξύ δυο υψηλών και δυο χαμηλών παλιρροιών. Ιδανικότερες για την κινητικότητα των ψαριών θεωρούνται οι υψηλές παλίρροιες. Όταν έχουμε ένα πλήρες ή νέο φεγγάρι οι παλίρροιες αναφέρονται ως μέγιστες και τα ψάρια παρουσιάζουν μεγαλύτερη δραστηριότητα.

Οι παλίρροιες συμβαίνουν όταν το φεγγάρι ευθυγραμμίζεται με τον ήλιο και την γη. Όταν ο ήλιος και το φεγγάρι ευθυγραμμισθούν έχουμε δυο ισχυρές δυνάμεις βαρύτητας που προκαλούν τις πολύ υψηλές παλίρροιες που λέγονται και μέγιστες. Όταν το φεγγάρι και ο ήλιος δεν ευθυγραμμίζονται έχουμε τις χαμηλές παλίρροιες. Δεδομένου ότι η γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της, κάθε θέση στη γη θα δεχτεί και τις δυο παλιρροϊκές διογκώσεις. Οι μέγιστες παλίρροιες συμβαίνουν δυο φορές τον μήνα αλλά στην χώρα μας δεν είναι τόσο έντονες. Σε κάποιες περιοχές του πλανήτη μας όπως για παράδειγμα στην νότια Αμερική, κατά τη διάρκεια της μέγιστης παλίρροιας τα νερά ανεβαίνουν έως και 23 μέτρα. Στην χώρα μας το πιο έντονο φαινόμενο παρατηρείται στον πορθμό του Ευρίπου.

Η θεωρία του Knight

Ο Αμερικανός φυσιολάτρης και συγγραφέας John Alden Knight από την Πενσυλβάνια ανέπτυξε τη θεωρία του το 1926 ακούγοντας τις λαϊκές παραδόσεις των ψαράδων στην περιοχή της Φλόριδα των ΗΠΑ. Μανιώδης ψαράς και κυνηγός ο Knight, αναζητώντας τις καλύτερες χρονικές περιόδους για κυνήγι και ψάρεμα, προσπάθησε να ταξινομήσει κατά επιστημονικό τρόπο τα όσα άκουγε, προκειμένου να τα επαληθεύσει ή να τα απορρίψει.

Για να «συγκεντρώσει» τις τοπικές αυτές γνώσεις και παραδόσεις που ήθελε να ταξινομήσει, ο Knight προσέλαβε τον γιο ενός από του πιο φημισμένους ψαράδες της περιοχής, ο οποίος βοήθησε τον Knight να καταγράψει τις εποχιακές και χρονικές αλιευτικές συνήθειες του πατέρα του. Ο Knight δημιούργησε αρχικά έναν κατάλογο με 33 παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάζουν την ημερήσια συμπεριφορά των ψαριών τόσο των γλυκών νερών όσο και της θάλασσας. Το φαινόμενο αυτό δεν ήταν φυσικά τοπικό, αφού οι διαφορετικές ημερολογιακές συμπεριφορές ήταν κάτι το γενικότερα γνωστό και σε άλλες περιοχές, αλλά απ' ό,τι διαπίστωσε και σε άλλα μέρη του κόσμου. Ο αρχικός αυτός κατάλογος συμπεριλάμβανε οτιδήποτε θα μπορούσε να έχει σχέση με το ζήτημα αυτό.

Ο Knight άρχισε να μελετάει έναν-έναν τους παράγοντες του καταλόγου του και σιγά - σιγά να απορρίπτει του περισσότερους. Στο τέλος έμεινε με τρεις μόνο παράγοντες που άξιζαν περαιτέρω μελέτη και διερεύνηση: τον ήλιο, το φεγγάρι και τις παλίρροιες.

● Θεώρησε όμως ότι ο ήλιος δεν θα μπορούσε να παίξει κάποιο ρόλο αφού ο κύκλος του ήταν σταθερός καθημερινά, ενώ η περιοδική δραστηριότητα των ψαριών, όπως είχε παρατηρήσει, μπορούσε να συμβεί οποιαδήποτε ώρα τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα.

● Αντίστοιχα, ο σεληνιακός κύκλος είχε μελετηθεί και δεν μπορούσε να δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις για το φαινόμενο.

● Όσο για τις παλίρροιες, ποια παλιρροιακά φαινόμενα υπήρχαν σε ένα ρυάκι με πέστροφες; Ωστόσο, το γεγονός παρέμενε: από την αρχαιότητα κιόλας, οι παλίρροιες ήταν γνωστές για την σχέση τους με καλές ή κακές ψαριές. Το τελικό ερώτημα, όπως το είδε ο Knight, ήταν αν τελικά ο παράγοντας που θα εξηγούσε το φαινόμενο ήταν η ίδια η επίδραση που προκαλούσε τις παλίρροιες της θάλασσας και όχι οι ίδιες οι παλίρροιες. Χρειάστηκαν μελέτες δύο ετών ια να το επιβεβαιώσει αυτό ο Knight.

Όταν έκανε τις αρχικές του μελέτες, ο Knight υπολόγισε τις ώρες της ανατολής και της δύσης της σελήνης κατά προσέγγιση. Σύντομα όμως διαπίστωσε ότι εκτός από τις χρονικές περιόδους όπου τα ψάρια έδειχναν τη μέγιστη δραστηριότητα (τις οποίες ονόμασε «περιόδους κορυφής»), υπήρχαν και ενδιάμεσες περίοδοι. Έτσι, τις κορυφές με την πιο έντονη δραστηριότητα τις ονόμασε «Μείζονες Περιόδους» (Major Periods) και τις ενδιάμεσες με μικρότερη διάρκεια τις ονόμασε «Ελάσσονες Περιόδους» (Minor Periods).

Απόδειξη της θεωρίας

Για να αποδείξει την θεωρία ο Knight παρατήρησε 200 πετυχημένες ψαριές αναλύοντας όλα τα δεδομένα. Περισσότερο από 90% των ψαριών πιάστηκαν όταν το φεγγάρι ήταν εξαφανισμένο. (πριν από την γέννηση του νέου φεγγαριού). Σε αυτό το σημείο ο Ήλιος έρχεται σε ευθεία γραμμή με τη σελήνη και εξωθούν διεργετικά τους περισσότερους οργανισμούς στη γη. Η σελήνη και ο ήλιος είναι οι δύο αστρικές πηγές ενέργειας που επηρεάζουν τη γη όσο πιο κοντά μας είναι τόσο περισσότερο επηρεαζόμαστε. Είναι φυσικό το φεγγάρι να επιδρά περισσότερο στους γήινους οργανισμούς λόγω του ότι βρίσκεται πιο κοντά στον πλανήτη μας. Άρα οι μέρες του νέου φεγγαριού και της πανσέληνου επιδρούν περισσότερο λόγο της απόστασης του φεγγαριού από την γη.

Άλλες παράμετροι

Ο Κnight προχώρησε σε εκτενέστερη και ποιο λεπτομερειακή τεκμηρίωση της θεωρίας του λαμβάνοντας υπόψη και άλλους παράγοντες όπως είναι η γεωγραφική θέση μίας τοποθεσίας και η μετεωρολογικές συνθήκες. Με αυτό τον τρόπο ο Κnight μπορούσε να προβλέψει όχι μόνο τις καλύτερες μέρες αλλά και τις καλύτερες ώρες όπου τα ψάρια και τα πουλιά έδειχναν περισσότερη δραστηριότητα. Οι πίνακες του Κnight έγιναν γρήγορα ανάρπαστοι και σήμερα πολλές εταιρίες δημιουργούν λογισμικά συστήματα για πρόβλεψη ιδανικών συνθηκών για κυνήγι ή ψάρεμα με την μέθοδο του knight.

Γενικά σημάδια για την πρόβλεψη του καιρού

Μερικά από αυτά τα σημάδια είναι βγαλμένα από τη λαϊκή πείρα είναι και τα ακόλουθα:

- Λαμπρός γαλάζιος ουρανός σημαίνει καλό καιρό, ενώ κόκκινος η κίτρινος το πρωί, σημαίνει αέρα η βροχή.

- Εξαιρετική καθαράδα στην ατμόσφαιρα, που δείχνει σαν να είναι κοντά μας απομακρυσμένα βουνά, είναι σημάδι βροχής.

- Ήλιος άσπρος που δεν λάμπει, δείχνει βροχή και σκοτεινό ουρανό.

- Κόκκινος ουρανός πριν ανατείλει ο ήλιος, που καθαρίζει μόλις ανατείλει, είναι σημάδι βροχής.

- Ηλιοβασίλεμα χωρίς σύννεφα με ανοιχτό πορτοκαλένιο ουρανό δείχνει ωραίο καιρό. Αν ο ουρανός είναι κόκκινος δείχνει αέρα.

- Ουρανός ροδοκόκκινος στη δύση του ήλιου, είτε καθαρός είτε συννεφιασμένος είναι, σημαίνει ωραίο καιρό.

- Όταν το χρώμα του ουρανού είναι θόλο σκοτεινό η βαθύ κόκκινο, δείχνει βροχή και αέρα.

- Ουρανός με λαμπρό κίτρινο χρώμα, στη δύση του ηλίου δείχνει αέρα και με σκοτεινό κίτρινο, βροχή.

- Ήλιος με πόδια, δηλαδή με τις ακτίνες του να περνούν από τα ανοίγματα των σύννεφων όταν δύει, δείχνει αέρα.

- Ήλιος που φαίνεται σαν πιο μικρός όταν δύει, δείχνει αέρα δυνατό.

- Άλως δηλαδή φωτοστέφανο γύρω στο φεγγάρι η στον ήλιο, με αέρα και πτώση στο βαρόμετρο, δείχνει σίγουρη κακοκαιρία.

- Άλως χωρίς αέρα με στάσιμο βαρόμετρο, σημαίνει βροχή.

- Ξάστερη νύχτα με δροσιά δείχνει ωραίο καιρό με διάρκεια.

- Ομίχλη που διαλύεται δείχνει καλυτέρευση του καιρού.

- Σύννεφα που τρέχουν δείχνουν κακοκαιρία.

- Όταν μεγαλώνουν τα μικρά σύννεφα δείχνουν βροχή.

- Όταν μικραίνουν τα μεγάλα, δείχνουν καλυτέρευση του καιρού.

- Όταν μαζεύονται στους πρόποδες τα σύννεφα σημαίνουν βροχή, ενώ όταν ανεβαίνουν η λιγοστεύουν δείχνουν καλοκαιρία.

- Τα άστρα όταν παίζουν δείχνουν καλό καιρό.

Για πάνω από είκοσι χρόνια η αλήθεια είναι ότι το φεγγάρι το κοιτώ στη βάρκα για να δω …αν είναι όμορφο. Η λαχτάρα μου για το ψάρεμα πάντα με οδηγούσε στη θάλασσα, είτε είχα αποτέλεσμα είτε όχι. Επαφίεται στον καθένα αν θα επιλέξει να κοιτάει τα σημάδια του φεγγαριού. Οι μέρες πάντως που διανύουμε, όπου εκτός του χρόνου υπάρχει και το οικονομικό πρόβλημα, δεν πιστεύω ότι μπορούν να στερήσουν από κανένα τη λαχτάρα του ψαρέματος. Όταν κάποιος βρει την ευκαιρία θα ψαρέψει, άσχετα με το τι δείχνει το φεγγάρι. Αυτή είναι η δική μου άποψη…