Ρύθμιση των φρένων του μηχανισμού.

Στην τεχνική ψαρέματος με φελλό και ειδικότερα στο εγγλέζικο και στο μπολονέζ, είναι απαραίτητη η ρύθμιση των φρένων στον μηχανισμό που χρησιμοποιούμε. Οι πετονιές που χρησιμοποιούμε σε μάνα και σε παράμαλλο, είναι τόσο λεπτές που είναι αδύνατον να φέρεις στην απόχη σου ψάρι μεγαλούτσικο, έχοντας σφιγμένα τα φρένα. Παρ’ όλο που το καλάμι (και ειδικότερα το παραβολικό) απορροφά μεγάλο μέρος των κεφαλιών του ψαριού, δεν επαρκεί για να παλέψουμε το ψάρι και εδώ μπαίνει η ελεγχόμενη απελευθέρωση πετονιάς από τον μηχανισμό. Η ελεγχόμενη απελευθέρωση της πετονιάς εκτελείται από το σύστημα των φρένων του μηχανισμού. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι να απελευθερώσεις πετονιά όπως να βάλεις το δάχτυλό σου στην μπομπίνα και να ελέγχεις την περιστροφή της, ή να ανοίξεις την αντεπιστροφή και να αφήνεις πετονιά γυρίζοντας ανάποδα τον μοχλό. Δεν είναι όμως του παρόντος, όλοι μας όταν πρωτοασχοληθήκαμε με αυτές τις τεχνικές, προσπαθούσαμε να ρυθμίσουμε τα φρένα.

Ξεκινώντας θα αναφερθώ στο σύνολο, παράμαλλο, μάνα, καλάμι, μηχανισμός. Τα παραπάνω πρέπει να ταιριάζουν αρμονικά μεταξύ τους και να λειτουργούν σε απόλυτη συνεργασία, για να μπορέσουμε να παλέψουμε και να φέρουμε επιτυχώς στην απόχη μας, ένα μεγάλο ψάρι. Η διαδικασία της πάλης ξεκινά από το πολυπόθητο βούλιαγμα του φελλού και το κάρφωμα. Αμέσως το σύνολό μας μπαίνει σε τάση.

Ξεκινάει με το τέντωμα του παράμαλλου, κατόπιν η τάση μεταφέρεται και στην μάνα, αμέσως μετά μπαίνει στο παιχνίδι η μύτη του καλαμιού που λυγίζει και, αν το κάρφωμα είναι δυνατό ενεργοποιούνται τα φρένα του μηχανισμού απελευθερώνοντας πετονιά, για να μην υπάρξει κάποιο σπάσιμο σε οποιοδήποτε μέρος του συνόλου. Με την ίδια σειρά χαλαρώνουν και τεντώνουν τα ίδια μέρη στα κεφάλια του ψαριού. Σε μεγάλη τάση, αν κάποιο μέρος του συνόλου δεν λειτουργεί αρμονικά με τα υπόλοιπα θα έχουμε κάποιο σπάσιμο, που στην καλύτερη περίπτωση θα είναι το παράμαλλο και στην χειρότερη το καλάμι, οπότε εδώ υπεισέρχεται η σωστή ρύθμιση των φρένων. Πολλοί ψαράδες τα ρυθμίζουν εμπειρικά, τραβώντας την πετονιά με το χέρι μέχρι να νοιώσουν ότι τα φρένα αρχίζουν να λειτουργούν στο σημείο που θεωρούν ότι πρέπει. Δεν είναι λάθος, αν έχει κάποιος την εμπειρία, αλλά εδώ υπεισέρχεται ένα άλλο πρόβλημα. Στην πάλη με το ψάρι, πόσο θα σφίξουμε τα φρένα, έτσι ώστε να μην σπάσει κάτι στο επόμενο κεφάλι του ψαριού;

Για να ρυθμίσουμε σωστά τα φρένα χρειάζεται να στήσουμε πλήρως το καλάμι και την αρματωσιά, βάζοντας ακόμα και τα βαριδάκια (το τελευταίο το κάνουμε για να ελέγξουμε το σφίξιμο που κάνουμε στα βαριδάκια, αν πληγώνουν την μάνα και σπάει εκεί σε τάση, ακόμα και την ποιότητα της μάνας) και χρειαζόμαστε:

• Στημένο καλάμι και αρματωσιά.
• Δύο μπουκάλια νερού του 1,5 λίτρου.
• Μια κανάτα νερού 
• Μονωτική ταινία.
• Μια ζυγαριά κουζίνας (κατά προτίμηση ηλεκτρονική)

Ξεκινάω βγαίνοντας στην αυλή, ή όπου αλλού δεν υπάρχει κάτι από πάνω μας, στέγη, πέργολα κλπ, γιατί το καλάμι κάνει απότομα τινάγματα και πολύ πιθανόν να έχουμε κάποιο ατύχημα. Στήνω το καλάμι περνάω την μάνα από τους οδηγούς, κάνω μία θηλιά και βάζω 5 βαριδάκια των 0,20 για να προσομοιάσω αρματωσιά +1. Κατόπιν συνδέω το παράμαλλο με την μάνα, στην περίπτωσή μας, θέλω να ρυθμίσω τα φρένα για ένα 0,16 παράμαλλο.

Το παράμαλλο που θέλω να δοκιμάσω, έχει αναγραφόμενη αντοχή 1,8 κιλά.

Ξεκινάω δένοντας τα δύο μπουκάλια με νερό μαζί, λίγο πάνω από την μέση, με μονωτική ταινία. Αδειάζω το ένα μπουκάλι νερού ολόκληρο σε μία κανάτα και από το άλλο μπουκάλι αδειάζω πάλι 150ml. Το σκεπτικό είναι ότι το νερό έχει ειδικό βάρος 1. Δηλαδή 1ml είναι 1 γραμμάριο. Οπότε έχω 1,5 λίτρα στο ένα μπουκάλι, δηλ. 1,5 κιλά, αφαιρώ και άλλα 150ml, οπότε έχω 1,35 κιλά στο μπουκάλι. Λόγω του ότι οι αναγραφόμενες αντοχές στις πετονιές σπάνια συμβαδίζουν με την πραγματικότητα και μάλιστα στον κόμπο, ξεκινάω πάντα από τα 3/4 της αναγραφόμενης αντοχής στο κουτί της πετονιάς. Η συγκεκριμένη έχει αναγραφόμενη αντοχή 1,8 κιλά, άρα ξεκινώ από τα 1,35 κιλά.

Στον μηχανισμό και συγκεκριμένα, σε ένα μπροστόφρενο Shimano Exage 2500 FD, κάνω με ένα μανό της γυναίκας μου (για να είναι ανεξίτηλο) ένα στρογγυλό σημάδι στην περίμετρο της μπομπίνας, όπως φαίνεται στην φωτογραφία. Κατόπιν περνάω το αγκίστρι από την μονωτική ταινία που έχω ενώσει τα μπουκάλια, σφίγγω τελείως τα φρένα και σηκώνω σιγά-σιγά. Τα μπουκάλια σηκώνονται, οπότε το όριο θραύσης του παράμαλλου είναι πάνω από τα 1,35 κιλά. Ανοίγω το μπουκάλι, το βάζω στη ζυγαριά και προσθέτω 50γρ νερό. Σηκώνω και πάλι τα μπουκάλια σηκώνονται. Ξαναπροσθέτω άλλα 50γρ νερού και σηκώνω. Ξανασηκώνονται και προσθέτω άλλα 50γρ. Πάλι προσθέτω άλλα 50ml, σηκώνω και το παράμαλλο σπάει. Άρα η αντοχή του παράμαλλου είναι μεταξύ των 1,45 και 1,5 κιλών. Τα 50γρ είναι αμελητέα και σημειώνω για λόγους ασφαλείας 1,45 κιλά. Βάζω καινούριο παράμαλλο και το ξανακάνω  για επιβεβαίωση άλλες δύο φορές, συνήθως επιβεβαιώνεται, αλλά επειδή καμιά φορά δεν κάνουμε τέλειο κάποιον κόμπο, καλό είναι να το επαναλαμβάνουμε για να είμαστε σίγουροι. Αλλάζουμε μία ακόμα φορά παράμαλλο και κάνουμε το εξής: Σηκώνουμε και λίγο πριν σπάσει το παράμαλλο (το καταλαβαίνουμε γιατί τα μπουκάλια σηκώνονται με τον λαιμό προς τα πάνω και ακουμπάει το κάτω μέρος τους μόνο, ή αρχίζουν και σέρνονται προς το μέρος μας) χαλαρώνουμε τα φρένα μέχρι το σημείο να αρχίσουν να δίνουν λίγο-λίγο. Εκεί χαμηλώνουμε λίγο το καλάμι για να μην έχει ζόρι και φέρνουμε με το χέρι το σημάδι που έχουμε κάνει στην περίμετρο της μπομπίνας να είναι ακριβώς σε μία από τις δύο άκρες του καπακιού που σφίγγει τα φρένα. Κατόπιν σφίγγουμε τελείως τα φρένα μετρώντας τις στροφές του καπακιού και τα κλικ μέχρι να σφίξουν τελείως. Για παράδειγμα στον exage είναι 2,5 στροφές και 4 κλικ. Η μισή στροφή έχει 14 κλικ. Το σημειώνουμε σε ένα χαρτί.

Για την τελική ρύθμιση των φρένων δεν μας αρκεί να τα ρυθμίζουμε στο όριο θραύσης. Για να προστατεύσουμε όλο το σύστημα από τις καταπονήσεις δεν έχουμε μόνιμα ρυθμισμένα τα φρένα στο όριο θραύσης. Οι τάσεις είναι πολύ πιο απότομες και νευρικές στο κάρφωμα και στα κεφάλια των ψαριών και απέχουν από το ήρεμο σήκωμα του καλαμιού που κάνουμε όταν προσπαθούμε να βρούμε το όριο θραύσης. Συνήθως ρυθμίζουμε τον μηχανισμό να αρχίσει να δίνει φρένα στο 1/3 ή στο 1/4 του ορίου θραύσης. Εγώ προσωπικά τα ρυθμίζω στο 1/4. Άρα θέλω να τα ρυθμίσω στα 350 περίπου γραμμάρια.

Το μπουκάλι έχει μέσα 1500ml. Το βάζω στην ζυγαριά και αδειάζω στην κανάτα μέχρι να μείνουν 350γρ. Με την ρύθμιση των φρένων στο σημείο θραύσης, σηκώνω τα μπουκάλια περίπου 20 εκατοστά από το έδαφος και χαλαρώνω φρένα κλικ με κλικ μετρώντας τα. Όταν αρχίσει ο μηχανισμός να δίνει φρένα, έτσι ώστε να ακουμπήσουν τα μπουκάλια κάτω, εκεί είναι τα 350 γραμμάρια. Σημειώνω τα κλικ σε ένα χαρτί. Στον δικό μου μηχανισμό είναι ακριβώς μισή στροφή. Οπότε όταν θα πάω για ψάρεμα, θα σφίξω τα φρένα τελείως, θα φέρω το έξω μέρος της μπομπίνας στην ευθεία με το εξόγκωμα στο καπάκι και κατόπιν θα χαλαρώσω τρεις στροφές και 4 κλικ. Επίσης γνωρίζω ότι στην μάχη με το ψάρι, έχω περιθώριο να σφίξω τα φρένα μισή στροφή ακριβώς για να φτάσω στο όριο θραύσης του παράμαλλου. Να σημειώσω εδώ ότι κάθε φορά που σφίγγουμε ή χαλαρώνουμε φρένα, μετά την μάχη με το ψάρι, κάνουμε την διαδικασία από την αρχή, δηλαδή σφίξιμο τελείως τα φρένα και χαλαρώνουμε τρεις στροφές και τρία κλικ.

Επίσης να σημειώσω ότι πρέπει να κάνουμε την διαδικασία ρύθμισης για όλες τις διαμέτρους παράμαλλων που έχουμε και για όλες τις μάρκες, για να είμαστε σε όλα σωστοί. Επίσης καλό θα είναι να το κάνουμε και για κάθε καλάμι που έχουμε. Ανάλογα με το μήκος, τον αριθμό των δαχτυλιδιών και τον τύπο παραβολής, μπορεί να αναπτύσσονται διαφορετικά επίπεδα τριβής και να υπάρχουν διαφορές στις στροφές του μηχανισμού για να φτάσουμε το όριο θραύσης του παράμαλλου. Ευτυχώς στα καλάμια εγγλέζικου που έχω οι διαφορές είναι αμελητέες, ένα ή δύο κλικ, οπότε μετράω ένα καινούριο παράμαλλο σε ένα καλάμι και ακολουθώ την ίδια ρύθμιση σε όλα. Διαφορά υπάρχει στο μπολονέζ καλάμι που έχω, το οποίο θέλει 10 κλικ πιο χαλαρά τα φρένα. Σημειώνουμε τις τιμές σε ένα χαρτί, ή στο κινητό μας και έτσι ανάλογα με το καλάμι που θα ψαρέψουμε και το παράμαλλο, ξέρουμε τι ρύθμιση θα κάνουμε. Στην συγκεκριμένη διαδικασία δεν χρειάστηκε το δεύτερο μπουκάλι, αλλά αυτό δεν το ξέρω από την αρχή, παρά μόνον στα παράμαλλα με αντοχή κάτω του 1,5 κιλού.

Περίπου η ίδια διαδικασία είναι και για τους πισόφρενους μηχανισμούς. Αν έχει fighting drag το βάζουμε στην μέση και σφίγγουμε τελείως το φρένο. Σε έναν shimano exage 2500 RC που έχω, κάνω το σημάδι με έναν ανεξίτηλο μαρκαδόρο σε μία από τις εγκοπές που έχει ο ρυθμιστής. Ακολουθώ την ίδια διαδικασία με τα κλικ, αλλά με μία διαφορά. Έχω ανακαλύψει ότι στο συγκεκριμένο μηχανισμό, ότι διάμετρο παράμαλλου και να βάλω, όταν ρυθμίσω τα φρένα στο 1/4 του ορίου θραύσης και μοχλός του fighting drag είναι στην μέση, αν φέρω τον μοχλό τέρμα δεξιά, φτάνω στο όριο θραύσης του παράμαλλου. Έτσι σημειώνω μόνο τα κλικ που χρειάζονται για την ρύθμιση στο 1/4. Ξέρω ότι τέρμα δεξιά είναι το όριο θραύσης και έτσι ξενοιάζω.

Σημαντική παράμετρος στην ρύθμιση των φρένων είναι και η παραβολή του καλαμιού. Στα light καλάμια, με μικρό casting weight πρέπει να έχουμε το νου μας στην παραβολή του καλαμιού, ειδικά όταν μετράμε το όριο θραύσης του παράμαλλου. Αν λυγίσει πέρα από το όριό του, μπορεί να κλειδώσει, με ότι αυτό συνεπάγεται, οπότε πρέπει να ρυθμίσουμε σε λιγότερα γραμμάρια. Οι κατασκευαστές που πουλάνε και σε Αγγλία αναγράφουν επάνω στο καλάμι το Line Weight σε λίμπρες, δηλ. τα όρια πετονιάς που μπορεί να διαχειριστεί με ασφάλεια το καλάμι. Όλα τα καλάμια μου είναι τέτοια, οπότε δεν έχω τέτοια προβλήματα, γνωρίζω από πριν μέχρι που μπορώ να φτάσω. 

Ελπίζω να βοήθησα όλους τους φίλους που προβληματίζονται με την ρύθμιση των φρένων.