Το ψάρεμα, τα κουτάκια της μνήμης, το σώμα.

του Γιώργου Τυρίκου

Με ρωτούν συχνά. Και όχι δίχως μια μικρή δόση ψόγου, πως εγώ ο "διανοούμενος" ασχολούμαι με τέτοια πράγματα. Ψάρεμα; Έπειτα, πως μπορεί να μ'αρέσει με τόση αφοσίωση κάτι που περιλαμβάνει τη θανάτωση άλλων όντων, πως μπορώ και το κάνω αυτό δίχως τύψεις.

Θα απαντήσω όσο πιο σύντομα μπορώ, πρώτα σε αυτό το τελευταίο. Όταν πιάνω ένα ψάρι το οποίο είναι στα επιτρεπόμενα μεγέθη και μήκη, το κρατάω. Έπειτα σταματώ να ψαρεύω ή απλά, ό,τι πιάνω μετά το φωτογραφίζω και το ρίχνω πάλι μέσα ( για όσους δεν ξέρουν, είναι το περίφημο "c&r" που συνοδεύει πολλές από τις φωτογραφίες που έχω αναρτήσει εδώ).


Τα ψάρια που έχω πιάσει και που θα πιάσω στην υπόλοιπη ζωή μου αποτελούν ένα αμελητέο ποσοστό των ψαριών που αλιεύονται καθημερινά από την βιομηχανική αλιεία στο Αιγαίο. Όσο και να προσπαθώ, οικολογική καταστροφή, δεν μπορώ να αποτελέσω. Αν υποθέσουμε πως το δικό μου ποσοστό συνυπολογιστεί αθροιστικά με αυτό των υπόλοιπων ερασιτεχνών ψαράδων που σέβονται την θάλασσα, πάλι μιλάμε για έναν αριθμό αξιοθρήνητο. Ως προς αυτό δεν έχω λοιπόν τύψεις. Της γης τα είδη, τουλάχιστον από το καλάμι μου, δεν θα εξαφανιστούν. Πιο μεγάλο κακό, όμως, ξέρω πως κάνω στην θάλασσα με τα εξής: με την χλωρίνη που χρησιμοποιώ, με το απορρυπαντικό μου, με τις μπαταρίες του κινητού μου, με τα καύσιμα του αυτοκινήτου μου, με τα κάθε λογής χημικά απόβλητα που μου αναλογούν...Στον τομέα αυτό κάνω συνειδητές προσπάθειες να είμαι όσο το δυνατόν λιγότερο επιβλαβής. Αν το δούμε φιλοσοφικά το θέμα : δεν θεωρώ τον εαυτό μου σπισιστή (σπισιμός είναι εκείνη η σχολή σκέψης που θεωρεί τον άνθρωπο ανώτερο από όλα τα άλλα είδη και αυτή η ανωτερότητα του δίνει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τα άλλα είδη προς οφελός του).

Παρατηρώ όμως πως μεταξύ της σκέψης και των πράξεών μου υπάρχει ένα μεγάλο κενό. Καταρχήν είμαι κρεατοφάγος. Αυτό από μόνο του με κάνει σπισιστή ακόμα κι αν δεν το παραδέχομαι. Χίλια δυο πράγματα που κάνω στην ζωή μου είτε εις γνώσην μου είτε από άγνοια, (από τον κιμά που θα φάω μέχρι το αντηλιακό που βάζω) εκμεταλλεύονται ανυπεράσπιστα ζώα. Προσπαθώ όσο γίνεται να ελέγχω κάποια πράγματα, από την στιγμή όμως που τρώω κρέας, νομίζω γίνομαι υποκριτής. Και τελικά το να θανατώνεις ένα ψάρι, είναι ένας θάνατος, ακόμα και αν το ψάρι είναι ενήλικο ακόμα και αν προσπαθείς στην υπόλοιπη ζωή σου να είσαι εντάξει. Φιλοσοφικά είμαι "φάουλ". Δεν θα προσπαθήσω να δικαιολογηθώ. Αν θα θέλατε να σας δείξω τον πρότυπο ψαρά στον οποίο θα ήθελα να μοιάσω θα σας μιλούσα για τον μάστρο-Φιλιππα της παιδικής μου ηλικίας. Ο εν λόγω γεροντάκος "ξεχνούσε"¨να βάλει δόλωμα στο αγκίστρι του. Έπιανε το απίκο του, έριχνε την αρματωσιά του στην θάλασσα και κοιτούσε ώρες ατέλειωτες τον ορίζοντα, αμίλητος. Τον ρωτούσα αν είχε βάλει δόλωμα. "Και βέβαια", μου έλεγε "ποιος παλαβός ψαρεύει χωρίς δόλωμα;" και γελούσε ένα γέλιο που δεν θα ξεχάσω ποτέ...Δεν ξέρω αν θα του μοιάσω κάποτε...Οι κυνόδοντές μου, ακόμα με εξουσιάζουν. Υποκλίνομαι στο μεγαλείο όσων κάνουν c&r 100%. Ακόμα πιο πολύ, φιλώ ταπεινά το χέρι του μαστρο-Φίλιππα που κατάφερε ένα επίπεδο σοφίας το οποίο ξέρω απέχει πολύ από εμένα. Θα το κάνω και εγώ κάποτε αυθόρμητα; Δεν μπορώ να απαντήσω. Όσο όμως κρατώ έστω και 1 ψάρι ή τρώω έστω και λίγο κρέας, δεν έχω δικαιολογίες και πιστεύω πρέπει όλοι μας, έστω σαν πρώτο βήμα, να το παραδεχτούμε. Υπάρχει ενοχή, συν-ενοχή και σπισιμός...

Σε μια καλύτερη μελλοντική εποχή ελπίζω η ανθρωπότητα πολιτισμικά και πρακτικά να απαλλαγεί από την ανάγκη θανάτωσης (και όπου θανάτωση υπάρχει και πόνος, και αγωνία) πλασμάτων για τροφή ή διασκέδαση ή άλλους λόγους. Η "ανωτερότητά" μας ως είδος επιτάσσει να είμαστε όχι κυρίαρχοι αλλά προστάτες της Φύσης...

Πάμε στο δεύτερο ερώτημα. Γιατί μου αρέσει, πέρα από τύψεις. Εκεί θα πω ακόμα πιο λίγα και...

Πάω ψάρεμα πάντοτε με πολύ επιλεγμένη παρέα. Σε κάποια στιγμή ο καθένας μένει μόνος του, μόνος με τον εαυτό του. Στο ψάρεμα δεν χρειάζεται να κάνω καμιά προσπάθεια, δεν χρειάζεται να φορώ κανένα προσωπείο. Δεν χρειάζεται να είμαι ο ετοιμόλογος διανοούμενος, ο έξυπνος συγγραφέας, ο υπομονετικός μπαμπάς, ο καλός σύζυγος. Όχι πως δεν μου αρέσουν όλα αυτά ή πως δεν με αποτελούν. Απλά στο ψάρεμα κλείνω όλα τα "κουτάκια" και μένω πρωτόγονος, απολύτως σάρκινος, μένω στην πιο απλή μου κατάσταση. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο, και κυρίως από μια στιγμή και πέρα, δεν υπάρχω ούτε εγώ. Υπάρχει μόνο η θάλασσα, δεν με θυμάμαι, δεν με νιώθω, διαλύομαι μέσα της. Είναι ένας θάνατος το ψάρεμα. Ένα διάλειμμα από την ζωή, αν θέλετε. Προσωπικά το έχω ανάγκη. Να πεθαίνω για λίγο, μια φορά την εβδομάδα, για να μπορώ να συνεχίζω να ζω. Ισως η φύση που με έφτιαξε (δίχως να με ρωτήσει) να με συγχωρήσει που με αυτήν μου την τάση, της στερώ ορισμένα της πλάσματα.

Όλα όμως στο τέλος, στο ίδιο τίποτα θα πάμε. Εγώ είμαι σίγουρος, τα ψάρια μου το έχουν συγχωρήσει. Και περιμένουν κάποτε να με φάνε, όταν θα έχω γίνει χώμα και θα κυλήσω αργά, με τα χρόνια, από τον τάφο μου στην θάλασσα. Τότε θα έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος...